“𝑇𝑟𝑢̛𝑜̛́𝑐 𝑛ℎ𝑎̀ 𝑒𝑚 𝑐𝑜́ 𝑐𝑜𝑛 𝑠𝑜̂𝑛𝑔 𝑉𝑢 𝐺𝑖𝑎
𝑆𝑎𝑢 𝑛ℎ𝑎̀ 𝑒𝑚 𝑐𝑢̃𝑛𝑔 𝑙𝑎̣𝑖 𝑙𝑎̀ 𝑑𝑜̀𝑛𝑔 𝑠𝑜̂𝑛𝑔”
( Thanh Quế)
Viết hay, viết đẹp về sông Vu Gia và gắn bó nhiều năm với mảnh đất khu V, nhưng nhà thơ Thanh Quế lại được sinh ra Tuy Hòa – Phú Yên. Khi còn nhỏ, ông được ra Bắc tập kết và học trường miền Nam ở Hà Đông. Sau này, ông tốt nghiệp khoa Sử đại học Tổng hợp Hà Nội. Đến năm 1969, ông vào chiến trường khu 5 với nhiệm vụ: phóng viên, biên tập của tạp chí “Văn nghệ giải phóng Trung Trung Bộ”. Sau ngày đất nước thống nhất, ông cùng gia đình sống ở Đà Nẵng. Có thời gian ông ra Hà Nội làm biên tập thơ cho “Tạp chí Văn nghệ quân đội”, nhưng sau lại quay về Đà Nẵng và sống đến nay. Ông là người viết rất nhiều thể loại: thơ, văn xuôi, truyện, hồi ký, chân dung văn nghệ. Từng nhận nhiều giải thưởng địa phương và Trung ương, năm 2012 ông được trao giải thưởng Nhà nước về Văn học – Nghệ thuật Việt Nam.
Trong số những hiện vật nhà thơ Thanh Quế trao tặng cho Bảo tàng Văn học Việt Nam, có một hiện vật rất nhỏ bé nhưng ẩn chứa một câu chuyện đẹp về tình đồng đội trong khói lửa của chiến tranh. “Chiếc thùng đại liên”. Nhà thơ kể: Đây là chiếc thùng đạn của Mỹ ông dùng để đựng đồ khi làm phóng viên, biên tập ở chiến trường Khu V. Nhưng điều đặc biệt ở chiếc thùng là ông đã từng dùng nó để đựng những cuốn sổ nhật ký của nhà văn Chu Cẩm Phong (viết trong chiến trường khu V từ năm 1967 đến năm 1971). Khi địch càn quét thì ông mang “Thùng đại liên” chôn xuống đất hoặc cho xuống suối chảy. Những quyển sổ nhật ký của nhà văn Chu Cẩm Phong đựng trong thùng đại liên được nhà thơ Thanh Quế mang theo bên mình suốt những năm chiến tranh và gìn giữ cho đến đầu năm 1975. Tháng 2 năm 1975 khi được phân đi công tác tại Quảng Ngãi, ông đã trao lại thùng đại liên và những quyển sổ nhật ký đó cho nhà thơ Ngô Thế Oanh bảo quản ở số 10 Gia Long, Đà Nẵng cho đến ngày giải phóng. Sau này, 4/5 số cuốn nhật ký được nhà thơ Thanh Quế gìn giữ đã chiếm phần lớn số trang trong tác phẩm “Nhật ký chiến tranh” của nhà văn Chu Cẩm Phong, tác phẩm được trao giải thưởng Văn học Hội Nhà văn và giải thưởng Nhà nước về Văn học – Nghệ thuật.
“Chiếc thùng đại liên” của nhà thơ Thanh Quế hiện nay đang được trưng bày ở Bảo tàng Văn học Việt Nam. Câu chuyện về nó giúp chúng ta phần nào hiểu thêm về đời sống khó khăn, gian khổ của nhà văn, nhà thơ trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.
Chu Hoà