1. Tiểu sử:
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều. Sinh ngày 13 tháng 03 năm 1957 tại Thôn Hoàng Dương (Làng Chùa), xã Sơn Công, huyên Ứng Hòa, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Thành phố Hà Nội). Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam năm 1991.
2. Quá trình công tác:
Xuất thân trong một gia đình viên chức, thuở nhỏ nhà thơ Nguyễn Quang Thiều sống ở quê. Tốt nghiệp đại học ở Cu Ba, về nước, ông công tác ở ngành công an một thời gian. Sau đó ông làm việc tại báo Văn Nghệ, báo Văn nghệ trẻ, Báo Tuần Việt Nam (Tuanvietnam.vn thuộc báo điện tử Vietnamnet.vn, Bộ Thông tin và Truyền thông). Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khóa VIII, khóa IX. Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khóa X, Phó tổng thư ký thứ nhất Hội Nhà văn Á – Phi và Mỹ la tinh. Giám đốc Trung tâm dịch thuật văn học Hội Nhà văn Việt Nam. Tổng biên tập, Giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn.
Nguyễn Quang Thiều bắt đầu viết văn từ năm 1983, là cây bút đa năng và sung sức, xuất hiện thường xuyên trên văn đàn, báo chí. Ông nhanh chống nổi lên như một nhà thơ trẻ cách tân hàng đầu thế hệ mình. Bên cạnh thơ, Nguyễn Quang Thiều cũng ghi dấu ấn về văn xuôi, dịch thuật, tiểu luận và góp phần quan trọng trong việc quảng bá văn học Việt Nam ra toàn thế giới.
3. Tác phẩm:
3.1. Thơ:
– Ngôi nhà tuổi 17 (1990).
– Sự mất ngủ của lửa, (1992).
– Những người đàn bà gánh nước sông, (1995).
– Những người lính của làng, (1996).
– Thơ Nguyễn Quang Thiều, (1996).
– Nhịp điệu châu thổ mới, (1997).
– Bài ca những con chim đêm, (1999).
– Thơ tuyển cho thiếu nhi, (2004).
– Cây ánh sáng, (2009).
– Châu thổ, (2010).
3.2. Văn xuôi (Tiểu thuyết, truyện ngắn):
– Mùa hoa cải bên sông, (Truyện ngắn, 1989).
– Cỏ hoang (tiểu thuyết, 1990).
– Vòng nguyệt quế cô đơn (tiểu thuyết, 1991).
– Cái chết của bầy mối, (truyện ngắn, 1991).
– Thành phố chỉ sống 60 ngày, (bút ký, 1991);
– Tiếng gọi tình yêu (tiểu thuyết, 1992);
– Người đàn bà tóc trắng (tập truyện ngắn, 1993);
– Hai người đàn bà xóm Trại. (truyện ngắn, 1993);
– Kẻ ám sát cánh đồng (tiểu thuyết, 1995);
– Đứa con của hai dòng họ (tập truyện ngắn, 1996).
– Truyện ngắn Nguyễn Quang Thiều, (Tập truyện ngắn, 1998).
– Người cha, (truyện thiếu nhi, 1998).
– Bí mật hồ cá thần, (truyện thiếu nhi, 1998).
– Con quỷ gỗ, (truyện thiếu nhi, 2000).
– Ngọn núi bà già mù, (truyện thiếu nhi, 2001).
– Người nhìn thấy trăng thật, (truyện ngắn, 2003).
– Người, (chân dung văn học, 2008).
– Ba người, (chân dung văn học (in chung), 2009).
– Có một kẻ rời bỏ thành phố, (tiểu luận, 2010).
– Trong ngôi nhà của mẹ,(2016).
3.3. Dịch thuật:
– Chó Dingô (dịch chung, 1992);
– Khoảng thời gian không ngủ (dịch chung, 1995);
– Nhịp điệu châu thổ (thơ, 1997);
– Bài ca những con chim đêm (thơ, 1999);
– Bí mật hồ cá thần (truyện thiếu nhi, 2000);
– Con quỷ gỗ (truyện thiếu nhi, 2002);
– Năm nhà thơ Hàn quốc (dịch 2003);
– Người nhìn thấy trăng thật (truyện ngắn, 2003);
– Ngọn núi bà già mù (2004).
– mNgười (chân dung văn học, 2008);
– Ba người (chân dung văn học, 2009);
– Những người đàn bà gánh nước sông (thơ tuyển, xuất bản tại Mỹ 1997);
– Cô gái bán bún (tuyển truyện ngắn, xuất bản tại Pháp);
– Châu thổ (tập thơ, 2010);
– Có một kẻ rời bỏ thành phố (tiểu luận, 2012).
Thơ và truyện ngắn của ông đã được dịch in thành sách và đăng trên rất nhiều báo, tạp chí văn học tại các quốc gia: Hoa Kỳ, Pháp, Austraylia, Ireland, Nhật Bản, Hàn Quốc, Venezuela, Colombia, Na Uy, Thụy Điển, Malaysia, Thailand … và nhiều nước trên thế giới:
Tập thơ The women carry water (bản Anh ngữ của cuốn Những người đàn bà gánh nước sông) được University of Massachusetts Press xuất bản năm 1997, và được The National Translation Association of America trao giải thưởng vào năm 1998.
Hai tập truyện ngắn của ông đã được dịch và xuất bản tại Pháp: La fille du fleuve (1997), và La petite marchande de vermicelles (1998).
Ngoài ra ông là tác giả của 400 bài thuộc các thể loại báo chí: tiểu luận, phê bình, bút ký, phóng sự, tản văn, bình luận… với các bút danh: Trực Ngôn, Vương Thảo, Hạnh Nguyên, Hoàng Lê …
Ông cũng tham gia viết kịch bản điện ảnh và sân khấu. Nhiều kịch bản của ông đã được dựng thành phim. Tiểu thuyết Kẻ ám sát cánh đồng được hãng phim truyền hình Việt Nam dựng thành bộ phim Chuyện làng Nhô (phát sóng phổ biến trên VTV trong những năm 1998). Truyện ngắn Mùa hoa cải bên sông của ông cũng được đạo diễn Khải Hưng chuyển thể thành phim Lời nguyền của dòng sông, giành Huy chương Vàng Liên hoan Phim truyền hình quốc tế tại Bỉ năm 1993.
- Giải thưởng:
Nguyễn Quang Thiều nhận được hơn 20 giải thưởng văn học khác trong và ngoài nước:
– Giải thưởng thơ 1983 – 1984 của tạp chí Văn nghệ quân đội với tác phẩm Đêm trên sân ga.
– Giải thưởng truyện ngắn 1989 – 1990 tạp chí Văn nghệ quân đội với tác phẩm Mùa hoa cải bên sông.
– Giải thưởng truyện ngắn hay 1991 của Hội Nhà văn thành phố Hồ Chí Minh với tác phẩm Cái chết của bầy mối.
– Giải thưởng thơ hay 1993 của báo Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh với tác phẩm Những người đàn bà gánh nước sông.
– Giải thưởng bút ký 1991 của tuần báo Văn nghệ Hội Nhà văn Việt Nam với Thành phố chỉ sống 60 ngày.
– Giải thưởng truyện ngắn 1993 – 1994 của tạp chí Văn nghệ quân đội với Hai người đàn bà xóm Trại.
– Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam với tập thơ Sự mất ngủ của lửa.
– Giải thưởng dịch thuật cho tập thơ Những người đàn bà gánh nước sông của Hội dịch giả văn học quốc gia Hoa Kỳ (1998).
– Giải thưởng thơ của Liên đoàn Thanh niên sinh viên Đại học Tổng hợp Lahabana 1986 với Trò chuyện với Hôxê Macti.
– Giải thưởng Nhà xuất bản Kim Đồng 2000 – 2002.
– Giải thưởng Nhà nước về Văn học & Nghệ thuật đợt 4 năm 2017.
– Giải thưởng thơ Hàn Quốc năm 2018.