truyện thơ
Trên núi rừng Tây Bắc có một loài cây, lá và hoa đều mang hình trái tim, gọi là Hoa Ban. Hoa này còn được gọi là hoa “Trái tim bất tử”.
Thuở xa xưa lắm rồi
Có một nhà phìa tạo
Giàu có nhất bản mường
Khét tiếng là khắc nghiệt
Lão đi khấn thần đất
Lại đi cầu thần trời
Sinh một người con gái
Đặt tên là Nàng Ban
Nàng càng lớn càng đẹp
Làm mê mẩn bao chàng
Nhưng tình yêu của nàng
Chỉ dành riêng có một
Với chàng trai nghèo khó
Từ nhỏ đã mồ côi
Xót xa phận đi ở
Thua thiệt cả một đời
Chàng Bản mang họ Lò
Chăm làm và nhân hậu
Đã cùng nàng hẹn hò
Trên đồng đêm trăng sáng
Giỏi võ lại giỏi khèn
Từng gậy tre diệt hổ
Trong hội thi bắn nỏ
Không ai địch được chàng
Trong hội xoè của bản
Tay nắm trong bàn tay
Chàng gửi trong “câu khắp”
Tình yêu dành tặng nàng
Chàng đem chiếc “khăn piêu”
Của Mẹ dành để lại
Đem tặng cho người yêu
Giữ làm tin mãi mãi
Chê Chàng Bản nghèo rớt
Bắt con gái chia lìa
Cha nàng mở cuộc thi
Chọn người gả con gái
Bao chàng trai hăng hái
Tìm đến để trổ tài
Nhưng không có một ai
Dành được phần chiến thắng
Phìa nổi giận ngấm ngầm
Bắt Chàng Bản trói lại
Đem thả xuống vực sâu
Trong mịt mùng đêm tối
Chàng được Thần Núi cứu
Lại trở về bản mường
Nàng Ban đến với chàng
Nếu chết thì cùng chết!
Giả chiều lòng Nàng Ban
Cha nàng vờ chấp thuận
Nhưng để rồi mưu toan
Đày chàng đi biệt xứ
Nơi thăm thẳm núi cao
Nơi đàn đàn thú dữ
Nơi ngày đêm gió hú
Nơi bạc lá cây rừng
Cốt sao chàng phải chết
Trước hùm beo rắn rết
Trước vách đá cheo leo
Trước hang cùng họng thác
Rồi cha nàng tìm mối
Gả con cho nhà giàu
Một anh chàng lêu lổng
Chỉ giỏi ăn giỏi chơi
Đám cưới đã định rồi
Không thể nào trì hoãn
Nhưng Nàng Ban chẳng thể
Lấy người mình không yêu
Van xin cha chẳng được
Đêm nàng trốn lên rừng
Theo đường mòn dấn bước
Quyết tìm người thương yêu
Đi mãi, càng xa hút
Qua núi cao vực sâu
Chỉ thấy đá nhọn hoắt
Chỉ gai toạc da đầu
Đôi chân nàng rớm máu
Đá núi cũng nhuốm màu
Đôi mắt nàng mờ mịt
Biết tìm chàng ở đâu?
Đi đến khi kiệt sức
Nàng ngã gục giữa đèo
Nước mắt đẫm “khăn piêu”
Tiếng gọi chàng tắt lặng
Chàng đã không hề biết
Nàng Ban đi tìm mình
Khi chàng trở về bản
Người yêu biệt dáng hình
Đau xót, quay lại rừng
Chàng lần theo từng dấu
Tiếng khèn như mách bảo
Vách núi vọng thành lời
Nàng đi xa lắm rồi
Chim “từ quy” thổn thức
Đã qua chín ngọn thác
Đã qua mười con đèo
Khèn chỉ lối người yêu
Đang tít nơi đỉnh núi
Chàng băng băng đi tới
Mặc vách đá tai mèo
Khi Chàng Bản tới nơi
Đất trời như chao đảo
Nàng Ban tắt thở rồi
Bên gốc cây đỏ máu
Chàng ôm ghì thân nàng
Cây khèn tan từng khúc
Sương giăng mờ mặt đất
Bỗng hai người hoá thân…
Từ đất đó mọc lên
Một loài cây rất lạ
Chưa từng thấy ở đâu
Rễ bám chặt vách đá
Lá như hai trái tim
Kết vào nhau đằm thắm
Cây bỗng lớn rất nhanh
Giữa bốn mùa mưa nắng
Rồi cây theo về bản
Mọc lên quanh bản làng
Hoa đỏ cùng hoa trắng
Nở lan khắp núi rừng
Dân làng gọi Hoa Ban
Tên của người con gái
Chung thuỷ với người yêu
Đời sau còn nhớ mãi
Hoa Ban kể từ đấy
Cứ mùa xuân nở đầy
Nhắc về chuyện hai người
Có “Trái tim bất tử”
Yên Bái, 2005